PLANYA MAKİNESİ

Planya makinesi , iş parçalarının yüzeylerini rendeleyerek düzlem hale getirme , komşu iki yüzeyi birbirine dik olarak veya istenilen açıda rendeleme işlemlerinde kullanılır

Planya Makinesinin Başlıca Kısımları;

 

1. GÖVDE


2. TABLA

 

3. MİL ve BIÇAKLAR - Ön Tabla

 

4. SİPER - Arka Tabla

 

5. KORUYUCULAR - Tablaların Ayarlanması

Gövde;

Makinenin ana bölümüdür. Makineyi meydana getiren ve çalışan malzemeleri hiçbir sarsıntı yapmadan üzerinde taşıyan kısımdır. Yekpare olarak dökülmüştür

Tabla;

- Ön Tabla;

Üzerinde rendelenecek iş parçasının oturtulduğu yere ön tabla adı verilir. Yükseklik ayar volanı yardımıyla talaş miktarının ayarlanmasını sağlar. Bazı makinelerde rendelenecek talaş miktarını gösteren cetvel bulunur.

- Arka Tabla;

Makineye verilen iş parçasının rendelenen yüzeyi , arka tabla üzerine oturur. Yüksekliği ayarlanabilen arka tabla genellikle bıçak uçuş dairesi ile aynı hizada ayarlanarak kullanılır.

 

- Tablaların Ayarlanması;

Planya tablalarını incelerken, bu tabla düşey ve yatay doğrultu da hareket ettiği görülmüştür. Ön tabla düşey doğrultuda belirli bir açı altına indirilirken mil seviyesinden de alçalmış olur. Bu fark arka tablada olursa planya ayarı bozuk olur .

·  Doğru Tabla ve Bozuk Tabla Ayarı

Devrik olarak bıçak uçma dairesi seviyesi arka tabla doğrultusunda bulunduğu zaman parça düğün kenarlı olarak rendelenir. Tabla yüzleri birbirine paralel olduğunda mil eksenin de verilen talaş yüksekliği alınır ve arka tabla üzerinde istenilen düzgünlükteki parça çıkmış olur. Arka tabla bıçak ucundan yükseldiğinde ön tabladan gelen parça karşıya geçmez , tabla yüksektir. Bunun aksine , yani arka bıçak ucunun dairesinden düşürüldüğün de , ön tabladan sürülen parça arka tabla üzerine gelince arada bir bıçak kalır. Bu halde tabla alçaktır . rendelemeye devam edersek parça arkada bıçak mili üzerine düşer ve arkasında 3-4 cm boyunda ve arka tablaların bıçak seviyesinden fazla olur.

Mil ve Bıçaklar;

Planya makinesinin , karşılıklı iki yatak arasında ve yatay konumda çalışan bir mil vardır. Milin çevresine , mil uzunluğunda yapılmış bıçaklar takılır. Bıçak sayısı genellikle; 3-4 olur. Mil uzunluğu aynı zamanda makinenin büyüklük ölçüsü olup 20-60 cm arasında değişir. Mil çapıda uzunlukla oranlı olarak 6-12 cm arasında değerler alır. Mil ve Bıçaklar;

Siper;

Ön tabla üzerindeki değişik düzenlerle bağlanmış olan siper, iş parçasının rendelenmiş yüzünün dayanarak sürülmesine ve komşu yüzeyin dik olarak düzgünce rendelenmesine yarar. siperin, tabla genişliğince istenilen noktaya kaydırılması , istenilen açıda ayarlayabilmesi için bir ayar düzeni vardır.

Koruyucular;

Makine çalışırken , çalışan kimsenin ellerini korumak amacıyla , bıçakların üzerini örten değişik koruyucu düzenleri vardır. Koruyucu, makineye verilen parçanın kalınlığına göre siperden açılarak uzaklaşır. Parça geçtikten sonra da , bir yay etkisiyle tekrar kapanır. Koruyucu hiçbir şekilde bıçaklara dokunmamalıdır.

Makinenin Sayısal Özellikleri;

 

 

1. Tabla yüksekliği : 75 cm

 

2. Tabla genişliği : 20-60 cm

 

3. Tabla boyu : 100-250 cm

 

4. Mil dönme hızı : 3600-6000 dev/dak

 

5. Kesme hızı : 30-40 m/san

 

6. Sevk hızı : 8-24 m/dak

 

7. Bıçak genişliği : 30-40 mm

 

8. Bıçak kalınlığı : 3-4 mm

 

9. Motor gücü : 2-4 BG

 

Planya bıçaklarını sökülüp takılması;

 

 

1. Makinenin siper ve koruyucuları kaldırılır. Tablalar temizlenerek ön tabla yeterli miktar da aşağı indirilir. Arka tabla , bıçak uçuş dairesi hizasında olmalı.

 

2. Uygun anahtarla , bıçak tespit vidaları gevşetilir.

 

3. Bıçak ve sıkma parçası yerinden çıkarılır. Sıkma parçasının bulunduğu yuvalar temizlenir.

 

4. Sıkma parçası yerine oturtulur. Bilenmiş bıçak , dönme yönüne uygun olarak yatağına yerleştirilir ve tespit vidaları hafifçe sıkılır. Aynı milde kullanılacak bıçakların ; genişlik , kalınlık ve dolayısıyla ağırlık yönünden eşit olmasına dikkat edilmelidir. Aksi taktirde milin dengesi bozuk olacağından çalışma esnasında ses yapar ve yatakların çabuk aşınmasına neden olur.

 

5. Sert ağaçtan veya hafif bir metal bir mastar arka tabla üzerin yerleştirilir. Bıçağın milden taşkınlığı , uçlardan ve orta noktadan kontrol edilir. Aynı amaçla , ayar köprüsü veya mıknatıs kullanılabilir.

 

6. Bıçağın her hangi bir noktasında taşkınlık varsa bir ahşap takoz veya tokmakla vurularak aşağı indirilmelidir.

 

7. Bıçak fazla içeri girmişse , yaylı yataklı milde , tespit vidaları gevşetilince yay etkisiyle yukarı çıkar bıçak . yaysız yataklı millerde yatağın arkasındaki pimle bıçağın sırtına vurularak veya yatağın yanına bir çektirme vidası takılarak bıçak dışarı çekilir.

 

8. Ayar her nokta da tamamlandıktan sonra tespit vidaları yavaşça sıkılır. Cıvatalar birbiri peşinden ve bir defada normal kuvvetle sıkılırsa gerilmeden dolayı bıçak kavislenir.

 

9. Arka tablanın bıçak uçuş dairesinin hizasında olup olmadığı kontrol edilir. Mil elle döndürülerek son kontrol yapılır. Ön tabla istenilen rendeleme kalınlığına ayarlanır.

 

10. Makine çalıştırılır ve bir parça ile bıçak ayarları kontrol edilir.

Makinenin Çalışma Güvenliği;

1. Vibrasyonu önlemek için , mile eşit ağırlıkta bıçaklar takın.

 

2. İş parçası üzerinde taş, çivi, vb. yabancı cisimler olmamalı.

 

3. 30 cm daha kısa parçaları makineye vermeyiniz.

Kalınlığı 1 cm ince olan parçaları da vermeyiniz.

 

4. Makine normal hızını almadan çalışmayınız.

 

5. Bütün ayar ve bağlama düzenin sağlamlığını kontrol ediniz.

 

6. Çalışırken makinenin sol tarafında ve sağlam bir şekil de durunuz.

 

7. Çalışma esnasında tüm dikkatinizi makineye vermelisiniz, başka bir yere bakmayınız, başkasıyla konuşmayınız.

 

8. Mümkün  olan her yerde koruyucu kullanmalıyız.

 

9. Parça itilirken el, bıçaklar üzerinden geçirmeyiniz.

 

10. Devamlı olarak bilenmiş bıçaklar kullanmalıyız. Kör bıçaklar , yukarı doğru daha fazla itme kuvveti üreteceğinden elin bıçak üzerine kaymasına neden olabilir.

 

11. Çalışırken uygun bir kıyafet giymeli ve uygun bir iş önlüğü tercih edilmeli.

 

12. Geniş yüzeylerde 2 mm den dar yüzeylerde 5 mm den fazla talaş alınmamalıdır.

 

13. İş parçasını geri çekerken bıçakların üzerinden geçirmeyiniz.

 

14. 25 mm dar parçaların maktalarını bu makinede rendelemeyiniz.

 

15. Daima elyaf yönünde rendeleme yapınız.

 

16. Makine çalışırken siper ayarı yapmayınız.

 

17. İş parçası itilirken , tablaya ve sipere sağlamca bastırınız.

 

Planya Makinesinde Çalışma;

 

 

1. Makinenin siperinin genişliği , iş parçasına uygun şekilde ayarlayınız ve siper dikliğini kontrol ediniz.

 

2. Ön tablanın yüksekliğini, gerekli talaş miktarına göre ayarlayınız.

 

3. Koruyucunun düzenli çalıştığını kontrol ediniz , makineyi çalıştırınız, normal hızını almasını bekleyiniz.

 

4. İş parçasının yüzünü , elyaf yönüne uygun olarak ön tablaya koyunuz, normal hızla iterek , yüzey tamamem düzelene kadar rendeleyiniz.

 

• Dönmüş parçaların içbükey yüzlerini önce rendeleyiniz.

 

• Peşli ve eğilmiş parçaların yüksek noktalarını tespit ediniz ve önce bu kısımları rendeleyiniz. İtme süresince parçayı oynatmayınız.

5. Düzelmiş yüzeyi sipere dayayınız, devamlı bastırarak itmek suretiyle cumbasını rendeleyiniz.

 

• Cumbayı pahlı rendelemek gerektiğinde , siperi istenilen açıda eğik ayarlayınız.

 

• Makta rendelemek için, talaş miktarını azaltınız.

 

• Parçayı konik rendelemek için önce markalayınız ve ortasından rendelemeye başlayarak , marka çizgisine kadar indiriniz.

 

• Parçanın orta kısmını rendeleyerek oymak için , her iki tablayı da , istenen talaş miktarına indiriniz. Siper üzerine başlangıç ve bitiş noktalarına stop parçaları bağlayınız. İş parçasını dikkatle ve yavaşça bıçakların üzerine indiriniz. Oyma derinliği fazla ise , talaş miktarını birkaç kademede ayarlayınız.

 

Makinenin Bakımı ;

 

İşleme Başlamadan Önce ;

 

 

• Bıçakların keskinliğini kontrol ediniz., kör bıçaklarla çalışmayınız.

 

• Tabla ayar volanının normal çalışıp çalışmadığını kontrol ediniz.

 

• Siperin dikliğini ve normal çalıştığını kontrol ediniz.

 

• Mil, bıçaklar, tablalar, siper üzerine yapışmış reçine vb. birikintileri mazotlu fırça ile temizleyiniz.

 

 

Günlük Bakım;

 

 

• Günlük çalışma sonunda , makine üzerindeki talaşları temizleyiniz.

 

Haftalık Bakım;

 

 

• Makinenin talaş ve tozlarını temizleyiniz , bütün metal kısımlarını ince yağ ile yağlayınız.

 

• Mil ve kızak yataklarındaki yağlama noktalarını yağlayınız.

 

Yıllık Bakım;

 

 

• Tablaların kızak cıvatalarını ve kamalarını sökünüz, tablaları yataklarından dikkatlice kaydırarak indiriniz, bütün yatak ve vidaları temizleyiniz, ince yağ ile yağlayıp tekrar takınız.

 

• Bıçakları sökünüz, yatakları, yayları ve sıkma elemanlarını temizleyiniz, bozulmuş parçaları değiştiriniz ve tekrar takarak ayarlayınız.

 

• Düzgün bir mastarla , tablaların birbirlerine ve mile paralel olduğunu kontrol ediniz. İki tabla , mile ve birbirine göre peşli ise , alçak kısımlardaki kızak kamalarının altına, yeterli kalınlıkta sac parçaları sıkıştırınız. Mil , her noktada mastara teğet olmalıdır.,

 

• Düzgün ve uzun mastarla tabla düzlemini kontrol ediniz.

 

Planya Bıçaklarının Bilenmesi;

 

Planya makinesinin bıçaklarının bilenmesinde aşağıdaki maddeler uygulanır;

 

1. Bıçaklar ,yumuşak ağaçların rendelenmesi için 36-38 derece , sert ağaçlar için 40-42 derece kama açısıyla bilenmeli.

 

2. Bıçağın ağzı, tam bir doğru çizgi şeklinde olmalı.

 

3. Bir mile takılan tüm bıçaklar eşit miktarda bilenmeli , bilendikten sonra ağırlıkları eşit olmalı.

 

4. Bileme sırasında aşırı ısınmayı önlemek için , bıçak ağızları uygun bir sıvı ile devamlı olarak soğutulmalıdır.

Bu şartların, normal zımpara taşı makinesinde , serbest elle yapılacak bileme işlemiyle sağlanamayacağı kolaylıkla anlaşılır ve planya bıçakları , özel mekanik bileme makineleriyle bilenir.

 

Çevresel Bileme;

 

Bileme tabanı içbükey olduğundan bıçak ağzında kama açısı küçülür ve ağzı zayıflar. Taş çapı küçüldükçe bu sakınca daha da artar.

 

Alın Bileme;

 

Bileme makinelerin de genellikle bu bileme yöntemi uygulanır. Bileme tabanı tam düzlem olur. Taşın sürtünme alanı küçük olduğundan , ısınma azdır. Bir kerede birkaç bıçak birden bilenir.

 

Teğet Bileme;

 

Bu yöntemle de düzlem bileme tabanı elde edilebilir, fakat taş sadece belli bir kısımda bileme yapacağı için denğesiz aşınır. Bu sakıncayı önlemek için taşın yeri sıkça değiştirilmelidir.

 

Bileme Makinesinde Planya Bıçaklarını Bilemek;

 

 

1. Bıçak yatağını temizleyiniz , bilenecek bıçakları kademeli olarak yatak üzerine yerleştiriniz, eşit yükseklikte ayarlayınız ve sıkma pabuçlarını bağlayınız. Bazı tip makinelerde bıçakların bağlanmasını mıknatıslı olur.

 

2. Bileme açısını ayarlayınız ve tespit ediniz.

 

3. Taşın gidiş geliş boyunu bıçak uzunluğuna göre ayarlayınız ve stopları bağlayınız.

 

4. Soğutma suyu pompa motorunu çalıştırınız ve suyun gelmesini bekleyiniz.

 

5. Taş motorunun çalıştırınız. Yükseklik ayar volanını elle çevirerek taşı yavaşça bıçaklara yaklaştırınız ve hafifçe dokunmasını sağlayınız. Gözünüzü kıvılcımlardan koruyunuz.

 

6. Sevk motorunu çalıştırınız , otomatik derinlik ayar mandalını dişli üzerine yerleştiriniz. Bu taşın her gidiş gelişin de , taş yüksekliğini otomatik olarak ayarlayınız.

 

7. Yeterlibileme yapıldıktan sonra , otomatik derinlik mandalknı kaldırınız. Taş bir iki kere daha gidip geldikten sonra , sevk motorunu , taş motorunu , ve pompa motorunu durdurunuz. Bıçakları sökünüz ve makineyi temizleyiniz.

 

8. Bıçağı, düzgün bir ağaç parça üzerine koyunuz ; veya bu amaçla yapılmışbir aparata bağlayınız. Bir yağ taşı veya ince kumlu gaz taşı ile düzgünce ince bilemesini yaparak ağzındaki çapakları düşürünüz. Elinizi bıçağın ağzına çarpmayınız.

 

• Kızaklı bir bağlama düzeniyle , zımpara taşı makinesinde çevresel bileme.

 

• Dikey delik makinesine veya radyal testere makinesine takılan çanak taşı ile alın bileme. Burada bıçak , ağaçtan bir yatak içine yerleştirilmiş ve iki baştan vidasıyla sıkılmıştır.

 

• Daire testere makinesinde kızaklı tabla yardımıyla bileme.

 

Bilenmiş olarak mile bağlanan , ve belli bir çalışma süresi sonunda körelen bıçaklar, eğer ağızlarında kırıklar yoksa, milden sökmeye gerek kalmadan, makine üzerinde de bilenebilir.

1. Makinenin siperini koruyucusunu kaldırınız. Arka tablayı , bıçağın bileme tabanına göre bir miktar aşağı indiriniz.

 

2. İnce kumlu bir gaz taşını , bıçağın tabanı üzerinde ileri geri sürterek bileğiniz.

 

3. Taşı bıçağın yüzüne dayayıp dikkatle sürerek çapaklarını düşürünüz. Elinizi bıçağa çarpmayınız.